3 THUYẾT RA ĐỜI VỀ ĐÔI ĐŨA

Không có tài liệu nào ghi chép cụ thể ai là người phát minh ra đũa? Đũa được làm ra từ khi nào? Không ai có thể giải đáp được những câu hỏi này. Nhưng trong dân gian vẫn lưu truyền 3 truyền thuyết liên quan đến khởi nguyên của đũa đó là Đát Kỷ và đôi đũa (truyền thuyết được lưu truyền vùng Giang Tô); Đại Vũ dùng cành cây, cành trúc gắp thức ăn (truyền thuyết được lưu truyền vùng Đông Bắc); Khương Tử Nha và đôi đũa trúc.

1.Truyền thuyết về Đát Kỷ

Dân gian vùng Giang Tô, Trung Quốc vẫn truyển tai nhau rằng vua Trụ (triều đại nhà Thương) buồn vui thất thường, khi hắn ăn uống thường chê cá tanh, thịt không tươi khi lại mắng canh gà nóng quá, thậm chí còn bực bội vì mặn nhạt không hợp khẩu vị,... Vì thế mà rất nhiều người trong Ngự thiện phòng hay có mặt trong bữa ăn của hắn mất mạng một cách rất oái oăm. 

Ảnh minh họa

Yêu hồ Đát Kỷ được vua Trụ sủng ái, mỗi lần có yến tiệc, để tránh làm Trụ Vương nổi giận, Đát Kỷ đều thử đồ ăn trước. Có một lần Đát Kỷ chọn ra được vài món hợp khẩu vị nhưng thấy phần quá nóng, thời gian lại gấp không kịp cho đổi. Trong lúc vội quá Đát Kỷ liền nhanh trí rút trâm ngọc trên đầu rồi kẹp đồ ăn và thổi, sau đó mới đưa cho Trụ Vương.

Trụ Vương thấy hành động lạ mắt của Đát Kỷ nên rất vui, từ đó ngày nào cũng yêu cầu Đát Kỷ làm như vậy. Mỹ nhân này liền nhờ người thợ thủ công làm cho hai cây trâm ngọc thật dài để gắp đồ ăn. Đây chính là hình thức đầu tiên của đũa ngọc. Về sau cách gắp đồ ăn này được truyền đến dân gian, sinh ra đôi đũa trúc.

Tuy nhiên, truyền thuyết này không hợp với bằng chứng lịch sử. Giới khảo cổ học trước đây đã khai quật lăng mộ thời nhà Ân Thương ở khu Hầu Gia Trang, thuộc An Dương và đã tìm thấy loại đũa bằng thép, qua khảo chứng niên đại thì sớm hơn thời mạt kỳ Trụ Vương nhà Thương.

2.Truyền thuyết về Đại Vũ trị thuỷ

Tương truyền thời Nghiêu Thuấn thường xuyên xảy ra nạn nước lũ khắp nơi, Đại Vũ phụng mệnh Nghiêu Thuấn đi trị thủy. Ông đã thề sẽ dẹp được đại hồng thủy, ngày đêm miệt mài suy nghĩ, quên ăn quên uống, quên cả nghỉ ngơi.

Một lần trong lúc ăn, khi thấy miếng thịt trong nước đang sôi, không thể nào gắp ra được, Đại Vũ lại là người tiếc thời gian, liền lấy nhánh cây trúc kẹp miếng thịt ra. Thấy vị quan gắp miếng thịt ra một cách dễ dàng mà không bị bỏng, lại không bị dính mỡ, quân lính bắt đầu bắt chước làm theo, sau đó dần truyền đến dân gian. Đây có thể coi là nguồn gốc ra đời của đôi đũa.

Ảnh minh họa

Truyền thuyết này được lưu truyền ở vùng Đông Bắc, Trung Quốc. So sánh về thời gian thì khá hợp lý, tuy nhiên cũng không có minh chứng xác thực cho truyền thuyết này

3.Truyền thuyết về Khương Tử Nha

Đây là truyền thuyết xuất phát từ Tứ Xuyên. Thuyết này kể, vì Khương Tử Nha quá nghèo túng, vợ của ông muốn hại chết ông để lấy người khác. Một hôm người vợ nói: "Ông đói phải không? Tôi nấu thịt cho ông rồi, mau dùng đi nhé!”

Ảnh minh họa

Khương Tử Nha tay đang cầm miếng thịt, bỗng một con chim bay từ ngoài vào rồi mổ vào tay Khương Tử Nha. Khương Tử Nha đau quá xua đuổi con chim đi. Lần thứ hai cầm miếng thịt con chim lại bay vào mổ vào tay ông. Lần thứ ba Khương Tử Nha bất giác nghi ngờ, không lẽ miếng thịt này không ăn được? Khương Tử Nha đuổi theo con chim ra ngoài, chạy đến một sườn núi không có người. Con chim lúc này đậu trên một cành trúc rồi kêu lên lảnh lót: "Khương Tử Nha ôi Khương Tử Nha, ăn thịt không được dùng tay cầm, đồ để gắp thịt ở dưới chân ta đây…”

Khương Tử Nha nghe vậy liền nghĩ đây đúng là con chim thần, bèn nghe theo chỉ điểm của chim, bẻ hai nhánh trúc nhỏ rồi đi về nhà. Về đến nhà người vợ lại thúc giục ông ăn thịt, Khương Tử Nha dùng hai que trúc thò vào trong bát kẹp miếng thịt, đâu ngờ từ một đám khói xanh bốc lên từ que trúc, "tại sao que trúc lại bốc khói, không lẽ có độc?" Nghĩ thế Khương Tử Nha liền gắp miếng thịt bắt vợ ăn. Người vợ sợ hãi vội bỏ chạy đi. Câu chuyện sau đó bị nhiều người biết, vợ Khương Tử Nha không còn dám đầu độc ông nữa, còn hàng xóm láng giềng thì ai nấy học cách dùng nhánh trúc ăn cơm.

Truyền thuyết này không phù hợp với lịch sử. Khương Tử Nha sống cùng thời vua Trụ nhà Thương, đã có vua Trụ dùng đũa ngà voi, vậy thì đũa trúc của Khương Tử Nha không phải nguồn gốc đầu tiên của đũa.

Tất cả những điều trên đều chỉ là lời đồn đại và chưa hề có ghi chép lịch sử chính xác về người đã tạo ra đũa. Chúng ta chỉ có thể nói rằng chiếc đũa là phát minh của một người Trung Quốc cổ đại có bộ óc thông minh.